‘Εκκληση για τη διάσωση της Στήλης του Ίωνος Δραγούμη στην Αθήνα (φωτογραφίες)

65 ιστορικοί και επιστήμονες υπογράφουν για την διάσωση του μνημείου του Ίωνος Δραγούμη

στην Αθήνα

Στο σημείο όπου, στις 31 Ιουλίου/13 Αυγούστου 1920, δολοφονήθηκε ο Ίων Δραγούμης, στήθηκε το επόμενο έτος μια κομψή βυζαντινότροπη, μαρμάρινη αναθηματική στήλη, φιλοτεχνημένη από τον αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχο, φίλο του νεκρού πολιτικού, λογοτέχνη και οραματιστή. Το 1923, το μνημείο καθαιρέθηκε από φανατικούς. Κατά την αναστήλωσή του την ίδια χρονιά, διαπιστώθηκε πως η επιγραφή της κύριας επιφάνειας, είχε εξαλειφθεί σχεδόν ολόκληρη με σμίλη. Ύστερα από μερικές ακόμα επιθέσεις που συνεχίστηκαν κατά το 1924 και είχαν μικρότερες συνέπειες, η στήλη αφέθηκε για μισόν αιώνα να περιμένει την «αποκατάστασή» της, στις αρχές της Μεταπολίτευσης. Το καθολικά σβησμένο αρχικό της επίγραμμα καλύφθηκε έκτοτε με μαρμάρινη πλάκα, όπου πάνω της είναι γραμμένοι οι τέσσερις τελευταίοι στίχοι της «Νεκρικής Ωδής», του ποιήματος που ο Κωστής Παλαμάς ολοκλήρωσε στις 8 Αυγούστου 1920 και αφιέρωσε στη μνήμη του Ίωνος Δραγούμη.

Τα επόμενα χρόνια, μέχρι και σήμερα, η στήλη παρέμεινε παραμελημένη, χωρίς να έχει ποτέ ληφθεί κάποια μέριμνα συντήρησής της από τους αρμόδιους φορείς, ενώ η φυτεμένη βλάστηση γύρω της είχε αφεθεί να καλύπτει το μισό σχεδόν ύψος του μνημείου κρύβοντάς το αντί να το αναδεικνύει.

Στις 12 Αυγούστου 2025, το μνημείο πυρπολήθηκε με μολότοφ που έριξαν «άγνωστοι» πάνω σε στεφάνια που είχαν κατατεθεί τις προηγούμενες μέρες για την επέτειο της δολοφονίας του. Περιέργως, στο γεγονός δεν δόθηκε η παραμικρή δημοσιότητα από τα ΜΜΕ. Δεν υπήρξε καμία μέριμνα να κληθεί η πυροσβεστική, δεν έγινε καμιά προσπάθεια να σβηστεί η φωτιά, απ’ όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε. Καμιά απόπειρα να εξασφαλισθεί υλικό από κάμερες γειτονικών οικιών ή γραφείων δεν έγινε για την ταυτοποίηση των δραστών και πλέον είναι αργά να αναζητηθεί και να ανακτηθεί τέτοιο υλικό. Δεν λήφθηκε καμιά πρωτοβουλία ούτε μέριμνα να κληθούν ειδικοί συντηρητές για να αποκαταστήσουν το μνημείο.

Και όμως, το μνημείο αυτό, που στέκει εδώ και έναν αιώνα στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας 75, σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία της Αθήνας, δείχνει τη θέση όπου διαπράχθηκε μια ειδεχθής πολιτική δολοφονία, και αποτελεί αδιαμφισβήτητα ιστορικό τοπόσημο της πόλης των Αθηνών. Θα έπρεπε να αποτελεί εδώ και δεκαετίες, αντίθετα με αυτό που έχει καθιερωθεί και επιτραπεί να συμβαίνει, επίκεντρο εκδηλώσεων κατά της πολιτικής βίας, του μίσους, του δίχως όρια φατριασμού, του τυφλού φανατισμού, της κρατικής αυθαιρεσίας. Θα έπρεπε να αποτελεί σημείο διακήρυξης εκ μέρους των ζωντανών κυττάρων της κοινωνίας πως ο υπεραιωνόβιος πια Εθνικός Διχασμός, που μόνον δεινά επέφερε στον τόπο, έπρεπε να έχει προ πολλού εκλείψει. Άλλωστε, πίσω από την πρωτοβουλία μας δεν υποκρύπτεται απολύτως καμία κομματική σκοπιμότητα και αυτή έχει ως αποκλειστικό στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης γύρω από την συλλογική μας ιστορική μνήμη.

Όσες και όσοι συνυπογράφουμε το κείμενο αυτό, κάνουμε έκκληση προς τον Δήμο Αθηναίων, προς όλους τους ιθύνοντες και τους εμπλεκόμενους φορείς, να καταρτίσουν άμεσα επιτροπή ειδικών εμπειρογνωμόνων και συντηρητών που θα ελέγξουν την σημερινή κατάσταση του μνημείου ώστε να ξεκινήσει άμεσα η διαδικασία της αναγκαίας διάσωσης, προστασίας, αποκατάστασης και ανάδειξής του.

1. Ραϋμόνδος Αλβανός, πολιτικός επιστήμονας, ιστορικός

2. Στρατής Αναγνώστου, ιστορικός, Πρόεδρος Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών

3. Φανή Βαβύλη, ομότιμος καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής ΑΠΘ

4. Χρόνης Βάρσος, φιλόλογος, ιστορικός,ΜΑ Νεότερης & Σύγχρονης Ιστορίας Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου

5. Σάββας Βλάσης, εκδότης, ιστορικός

6. Κώστας Βλάσσης, ιστορικός

7. Σταύρος Σ. Γεωργίου, ιστορικός

8. Νίκος Γιαννόπουλος, ιστορικός, εκπαιδευτικός

9. Ιωάννης Β. Δασκαρόλης, ιστορικός, διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου

10. Χαρίκλεια Δημακοπούλου, ιστορικός των Θεσμών

11. Θανάσης Διαμαντόπουλος, ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου Πανεπιστημίου, πολιτειολόγος, συγγραφέας

12. Ειρήνη – Δανάη Μ. Δραγούμη

13. Ελένη Μ. Δραγούμη, εικαστικός, υφάντρια

14. Ναταλία Δραγούμη, ηθοποιός

15. Φίλιππος Μ. Δραγούμης

16. Τάσος Ζαφειριάδης, διδάκτωρ Οδοντιατρικής ΑΠΘ

17. ΣοφίαΗλιάδου-Τάχου, καθηγήτρια Νέας ελληνικής Ιστορίας και Ιστορίας της Εκπαίδευσης, Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

18. Κυριάκος Ιακωβίδης, επίκουρος καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου

19. Αλέξανδρος Κακαβάς, πρόεδρος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος, ιστοριοδίφης

20. Αθηνά Κακούρη, συγγραφέας

21. Δημήτριος Θ. Καραμήτσος, ομότιμος καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, συγγραφέας

22. Μυρτώ Κατσίγερα, φιλόλογος, συντάκτρια ειδικού τύπου της Καθημερινής

23. Αντώνης Κλάψης, αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

24. Βασίλειος Κολλάρος, διδάκτωρ διπλωματικής ιστορίας ΕΚΠΑ, εκπαιδευτικός.

25. Βαγγέλης Κούμπουλης, ιστορικός, υποψήφιος διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, ΕΚΠΑ

26. ΚωνσταντίνοςΔ. Κούτρας, ΑναπληρωτήςΚαθηγητής, AmericanUniversityoftheMiddleEast, Kuwait, ιστοριοδίφης

27. Σπύρος Κουτρούλης, συγγραφέας

28. John A. Mazis, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας, Hamline University, ΗΠΑ

29. Βασίλειος Μάντζιος, πολ. Μηχανικός, Μs Νεότερης Ιστορίας

30. Κυριάκος Μαργαρίτης, συγγραφέας

31. Πέτρος Μεχτίδης, ιστορικός, αρχαιολόγος

32. Ιάκωβος Μιχαηλίδης, αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Εξωστρέφειας, Διά Βίου Μάθησης και Φοιτητικής Μέριμνας, καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, ΑΠΘ

33. Γιάννης Μουρέλος, ομότιμος καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας, ΑΠΘ

34. Διονύσης Μουσμούτης, επίτιμος διδάκτωρ πανεπιστημίου Αθηνών, ιστορικός, εκδότης του περιοδικού Ιστορία Εικονογραφημένη

35. Αικατερίνη Μπούρα, Πρέσβης ε.τ.

36. Νίκος Νικολούδης, ιστορικός, διδάκτωρ Ιστορίας Πανεπιστημίου Λονδίνου

37. Ηρώ Νικοπούλου, συγγραφέας, εικαστικός

38. Θεόδωρος Παντούλας, συγγραφέας, εκδότης

39. Νικόλαος Ε. Παπαδογιαννάκης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης

40. Γεώργιος Κ. Παπαδόπουλος, συντ. καθηγητής Γεωργικής Χημείας και Φυσικής, ΤΕΙ Ηπείρου

41. Ιωάννης Παπακωνσταντίνου, ιστορικός, αντιπρόεδρος Ακαδημαϊκής Έρευνας ΟΠΕΔ(Ολιστικής Παιδείας Ενόπλων Δυνάμεων)

42. Νίκος Παπακωνσταντίνου, ιστορικός, συγγραφέας

43. Κωνσταντίνος Σ. Παπανικολάου, διδάκτωρ Ιστορίας ΑΠΘ, επιστημονικός συνεργάτης Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας

44. Πέτρος Παπασαραντόπουλος, διδάκτωρ βαλκανικών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, εκδότης, συγγραφέας

45. Ιωάννης Παπαφλωράτος, νομικός-διεθνολόγος, καθηγητής Στρατιωτικών Σχολών

46. Μίλτος Παρλάτζας, ιστορικός, υποψήφιος διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, ΕΚΠΑ

47. Πέτρος Παπαπολυβίου, Αναπληρωτής καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, Κοσμήτορας Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Κύπρου

48. Γιάννης Πατίλης, συγγραφέας

49. Τερέζα Πεσμαζόγλου, διδάκτωρ 3em cycle Paris ΙV, Sorbonne

50. Ιωάννης Σαλαβράκος, ιστορικός, καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας Σχολής Ευελπίδων

51. ΕιρήνηΣαρίογλου, γ.γ. ΙΔΙΣΜΕ, επίκουρηκαθηγήτρια Πανεπιστημίου Κωνσταντινούπολης

52. Νικόλαος Σιώκης, διδάκτωρ Ιστορίας του Ελληνισμού, ΑΠΘ

53. Ελένη Σπηλιώτη, εκπαιδευτικός, ερευνήτρια ιστορίας, συγγραφέας

54. Κώστας Σταματόπουλος, ιστορικός

55. Πιέρρος Τζανετάκος, υποψήφιος διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, ΕΚΠΑ

56. Αρετή Τούντα-Φεργάδη, ομότιμηκαθηγήτρια Ελληνικής Διπλωματικής Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο

57. Νώντας Τσίγκας, συγγραφέας, επιμελητής των αδημοσίευτων τετραδίων του Ίωνος Δραγούμη

58. Θεόδωρος Τσομίδης, νομικός, διδάσκων Leiden University, Ολλανδία

59. Παναγιώτης Τσούκας, μέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας

60. Γιάννης Χαραλαμπίδης, ιστορικός, δημοσιογράφος

61. Στρατής Χαραλάμπους, ιστορικός ερευνητής

62. Κωνσταντίνος Χολέβας, ιστορικός, πολιτικός επιστήμων

63. Ανδρονίκη Π. Χρυσάφη, διδάκτωρ, μέλος ΕΔΙΠ, Τμ. Φιλολογίας Πανεπιστημίου Πατρών

64. Χρυσόστομος Φουντούλης, συγγραφέας, ιστορικός ερευνητής

65. Κωνσταντίνος Φωτιάδης, ομότιμος καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας, ΑΠΘ