Μπορούμε να δώσουμε ένα σαφή ορισμό της ελευθερίας; Τι είναι για σας ελευθερία; Φρονώ πως η λέξη ελευθερία χρησιμοποιείται από τον κάθε άνθρωπο πάντοτε με υποκειμενικά κριτήρια, ανάλογα με τον χώρο, τον τόπο, την κοινωνική τάξη που ζει κανείς, την πολιτική, αλλά και την πολιτισμική του ταυτότητα. Ο όρος “ελευθερία” έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους καταστάσεις που δίνουν τη δυνατότητα στον άνθρωπο να δρα χωρίς περιορισμούς, αλλά και χωρίς εξαναγκασμούς.
΄Αλλοι πάλι λένε πως η ελευθερία δεν ορίζεται, γιατί αν οριστεί παύει να είναι ελευθερία. Μέσα σε περιορισμένα όρια η ελευθερία είναι η δυνατότητα του ατόμου να σκέφτεται και να πράττει χωρίς την επιρροή εξωτερικών παραγόντων. Όσο όμως το άτομο συμμετέχει σε κάποιο κοινωνικό σύνολο, η ελευθερία του περιορίζεται από την ελευθερία των άλλων ατόμων. Λέγεται πως “Η ελευθερία του ενός σταματάει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου”. ΄Ετσι αν κάποιος θέλει να βιώσει την απόλυτη ελευθερία, πρέπει να καταφύγει σε τόπο ερημικό και να ζήσει μοναχικά. Τότε όμως αυτή η ελευθερία θα περιορίζεται από τους φυσικούς παράγοντες.
Στην αναζήτηση του ορισμού μπορούμε να σκεφτούμε και αλλιώς: Ελευθερία είναι το αντίθετο της δουλείας! Τότε τι μπορεί να σημαίνει ο πολύ γνωστός στοίχος του Κάλβου:”Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία’’! Και πώς μπορούν να μπουν εδώ και τα λόγια πολλών φιλοσόφων για την ελευθερία; Όπως αυτά του Σατρ που λέει: «Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος». Και το άλλο: «Η κόλασή μου είναι οι άλλοι».΄Ετσι ερχόμαστε στον αρχικό μας συλλογισμό εάν πράγματι υπάρχει ένας απόλυτος ορισμός για την ελευθερία. Εσείς τι λέτε;
ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ Η ΛΕΞΗ ΜΑΣ «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»
Η ανθρώπινη σύλληψη της ιδέας της ελευθερίας είναι όντως μία άκρως πνευματική δημιουργία. ΄Επρεπε να περάσουν χιλιάδες χρόνια ανθρώπινης ιστορίας ή και περισσότερα, για να μπορέσει ο ανθρώπινος νους να συλλάβει την έννοια της ελευθερίας, όποιας ελευθερίας. Αυτό το δύσκολο περιεχόμενο, οι αρχαίοι μας μπόρεσαν να το δαμάσουν και μετά από «μαραθώνιες προσπάθειες» κατόρθωσαν όλες τις παραπάνω σκέψεις να τις συμπεριλάβουν μέσα σε μία μόνο λέξη: Ελευθερία. Καταπληκτικό κατόρθωμα!
Η λέξη μας ελευθερία πέρασε από πολλά γρανάζια για να καταλήξει σε μία μόνο λέξη. Ελεύθερος είναι ο απαλλαγμένος από κάτι. Προέρχεται από το ρήμα ελεύθω που σημαίνει έρχομαι. Προστέθηκε το πρόσφημα ερ και η κατάληξη ος και μας έδωσε το επίθετο ελεύθερος. Στο ίδιο θέμα προστέθηκε και η κατάληξη όω και έγινε το ρήμα μας ελευθερόω το οποίο σήμερα εμείς το προτιμούμε να το λέμε ελευθερώνω.
Η γέννα του ελεύθερου ήταν όντως …ελεύθερη και μας έδωσε και πολλές άλλες λέξεις διαμάντια! Ας δούμε μερικές: πρώτη είναι η ελευθερία και ακολουθούν ελεύθερος και ελευθέριος – και σήμερα Λευτέρης – ελευθεριότης, ελευθέρως, ελευθερίως, φιλελεύθερος, ελευθέρωση, ελευθερωτής, ελευθερωτέον, απελευθέρωση, ελευθεροστομώ, ελευθεροστομία (ομιλώ ελεύθερα), έλευση (έρχομαι ανεμπόδιστα), ελευθεριάζω, Ελευθέρια (γιορτή απελευθέρωσης), ελευθεροκοινωνώ και άλλες. Επειδή το αρχικό έψιλον δεν τονίζεται σήμερα το αποβάλλαμε και λέμε λευτεριά, λευτερώνω κ.ά.
Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Οι Άγγλοι είχαν τη λέξη free για τον ελεύθερο και freedom για την ελευθερία. Όταν είδαν πως οι Λατίνοι είχαν μία άλλη λέξη για την ελευθερία, αλληθώρισαν και την οικειοποιήθηκαν γιατί αυτή γεννούσε και άλλες. Οι Λατίνοι δεν είχαν το Θ και το Ε το απέβαλλαν και την Ελευθερία την οικειοποιήθηκαν χωρίς την ελληνική κατάληξη Α και την είπαν Liber! Οι «ινδοευρωπαίοι επιστήμονες!» λένε πως η λέξη liber δεν είναι καθόλου ελληνική, αλλά προέρχεται από ένα αμάρτυρο θέμα (δεν υπάρχει πουθενά γραμμένο) και … μυρίζοντας τα δάχτυλά τους είπαν πως σημαίνει – άκουσον,άκουσον: Ελεύθερος! Θαυμάστε σύγχρονους «επιστήμονες»!
Η ελευθερία ως liber γέννησε το επίθετο liberalis και από εδώ η αγγλική γλώσσα οικειοποιήθηκε τις ακόλουθες λέξεις: liberal=ελεύθερος, liberty=ελευθερία, liberate=ελευθερώνω, libertine=ελευθεριάζων, έκλυτος, πρόστυχος, χυδαίος, livery=χειραφέτηση ανηλίκου, deliver=απαλλάσσω/απελευθερώνω, (στην Κυριακή προσευχή: deliver us from evil= ρύσαι ημάς από του πονηρού=απελευθέρωσέ μας από του πονηρού), delivery=απαλλαγή, παράδοση, διανομή.
ΜΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ
Στα Αγγλικά η λέξη ελεύθερος=liberal έχει πάρει μερικές αξιοσημείωτες παραλλαγές στη σημασία του. Στην πολιτική επιστήμη η Αγγλική περιγράφει το σύστημα της δημοκρατίας ως liberal democracy με πολλές αποχρώσεις ως ελεύθερη δημοκρατία, λες και μπορεί να υπάρχει δημοκρατία χωρίς να υπάρχει ελευθερία!
Επίσης η λέξη Liberal έχει τελείως διαφορετικές σημασίες στον αγγλόφωνο κόσμο. Στην Αμερική (ΗΠΑ) Liberal είναι ο Αριστερός, ο ριζοσπάστης/ radical, the Left-wing. Στην Αγγλία το Liberal party θεωρείται ότι είναι του κεντρώου χώρου, middle – of the – road. Στην Αυστραλία το Liberal Party είναι το Συντηρητικό Κόμμα. Ακανθώδες το γλωσσικό πολιτικό πεδίο στον αγγλόφωνο κόσμο και πρόσφορο για πολλές γκάφες!
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Ιερή λέξη στα Ελληνικά η Ελευθερία. Αυτήν εξυμνεί και ο Εθνικός μας Ποιητής Διονύσιος Σολωμός στον «΄Υμνο της Ελευθερίας», ο οποίος έχει γίνει η Συνείδηση του Ελληνικού ΄Εθνους σήμερα:
Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη
Των Ελλήνων τα ιερά
Και σαν πρώτα ανδρειωμένη
Χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
