Προχθές, επήλθε το βιολογικό τέλος του Κωνσταντίνου Σημαιοφορίδη, όπως πριν από ένα περίπου χρόνο «έφυγε» ο Ναούμ Γκόσδας. Συνεργάστηκαν για πολλά χρόνια και αποφάσισαν να «φύγουν» μαζί. Κάποιοι θα πουν ότι η εκπαιδευτική κοινότητα έγινε φτωχή. Ατόπημα. Ο θάνατος δεν πτωχεύει κανέναν. Τουναντίον, η λήθη το κάνει και μάλιστα προσβλητικά και άτιμα.
Πριν από τέσσερεις δεκαετίες περίπου υπήρξε μια πραγματικά θρυλική εκπαιδευτική τριανδρία στην Καστοριά, αποτελούμενη από τους, αείμνηστους πλέον, Κωνσταντίνο Σημαιοφορίδη, Ναούμ Γκόσδα και Δημοσθένη Κεπαπτσόγλου. Υπήρξαν και οι τρεις τους εξαιρετικοί εκπαιδευτικοί ύπατου πανεπιστημιακού βεληνεκούς που δίδαξαν (λόγω συνθηκών και επιθυμίας τους;) στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Καστοριάς. Και οι τρεις είχαν κάποια κοινά στοιχεία. Δίδαξαν στο Ιδιωτικό Γυμνάσιο και Λύκειο Καστοριάς (με συνιδιοκτήτες του δύο πρώτους). Δεν είναι δε διόλου τυχαίο, μήτε συμπτωματικό, ότι από ένα μικρό ιδιωτικό σχολείο μιας επαρχιακής πόλης και σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα λειτουργίας αναδείχθηκαν και καταξιώθηκαν διεθνώς πολλοί επιστήμονες. Ήταν, ταπεινά φρονώ, και οι τρεις του υπέροχοι δάσκαλοι και κορυφαίοι επιστήμονες. Ένα άλλο κοινό τους χαρακτηριστικό, το οποίο θαρρώ ότι είναι θεμελιώδες στην εκπαίδευση και ειδικά στα δύσκολα χρόνια τη εφηβείας, είναι να πείσεις τον μαθητή σου ότι έχει γερές ρίζες (και ο δάσκαλος πρέπει να τις καλλιεργήσει σωστά) αλλά και πλατιά φτερά (και ο δάσκαλος πρέπει να τα ενδυναμώσει) για να γνωρίζει από που προέρχεται και πόσο ψηλά μπορεί να φτάσει. Δηλαδή να έχουν αυτογνωσία αλλά και αυτοπεποίθηση. Τελευταίο κοινό χαρακτηριστικό τους ήταν ότι σε μυούσαν στην μαγεία της μάθησης, της μελέτης, της έρευνας, της αναζήτησης. Και όλα αυτά χαραγμένα σε μια ρότα με πυξίδα υψηλές αρχές, αξίες, ιδανικά…
Ο τελευταίος, ο Δημοσθένης Κεπαπτσόγλου, έφυγε πρώτος. Πολύ νωρίς, πολύ άδικα, πολύ πρόωρα. Ήταν εξαιρετικός φιλόλογος. Η τελευταία του εικόνα που μου έμεινε χαραγμένη στη θύμηση μου ήταν στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Άργος Ορεστικό, όταν κάπου στις αρχές του ’80, ως πρόεδρος ενός τοπικού πολιτιστικού φορέα, παρουσίασε ένα σπουδαίο καθηγητή του ΑΠΘ με θέμα τη μοντέρνα ποίηση. Ναι, είναι αλήθεια ότι κάποιοι πολιτιστικοί φορείς, καθοδηγούμενοι από εμπνευσμένους ηγέτες τους, δεν αναλώνονται μόνο σε μουσικοχορευτικά πανηγύρια … Τολμούν και κάτι άλλο, κάτι παραπάνω. Άκουγα λοιπόν με προσοχή τον προσκεκλημένο καθηγητή, μα θαύμαζα τον οικοδεσπότη, τον Δ. Κεπαπτσόγλου, για το βάθος του στοχασμού του, για την ποιότητα του λόγου του, μέσα από την προσφώνηση του, τα σχόλια του, τον επίλογο του… Και το μάθημα της ιστορίας στις σχολικές αίθουσες ήταν επαναστατικό. Προωθούσε τον συνδυασμό γνώσης (μέσα από ενδελεχή μελέτη) και κριτικής σκέψης. Για παράδειγμα, δεν άφηνε στο απυρόβλητο κανένα, όσο «βαρύ» και αν ήταν το όνομα του. Δίδασκε (πραγματική) ιστορία και την ορθολογική μελέτη της.
Ο δεύτερος, ο Ναούμ Γκόσδας, από το Κωσταράζι Καστοριάς, ενέπνευσε φυσική και χημεία σε εκατοντάδες μαθητές και τους μύησε στα μυστικά αυτών των δυο θετικών επιστημών. Προσωπικά δήλωσα απερίφραστα ότι έχω ευεργετηθεί από αυτόν τον άνθρωπο για την κατοπινή επιστημονική μου σταδιοδρομία. Ο τρόπος διδασκαλίας του ήταν χαρακτηριστικός και συναρπαστικός. Υπήρξε ένας χαρισματικός δάσκαλος. Το μάθημα του δεν τελείωσε ακόμη… Δεν θα τελειώσει ποτέ… Άφησε σαν παρακαταθήκη και καταπίστευμα συνάμα, συγγραφικό έργο που χρήζει ιδιαίτερης μελέτης.
Και καταλήγουμε στον πρώτο, τον Κωνσταντίνο Σημαιοφορίδη, που «έφυγε» εχθές. Μη έχοντας τρόπο να απευθύνω προσωπικά τα ειλικρινή συλλυπητήρια μου στην οικογένεια του (όπως πραγματικά θα το επιθυμούσα και έπρεπε), το κάνω δημόσια μέσω του Facebook.
Τον Κωνσταντίνο Σημαιοφορίδη τον γνώρισα … πριν τον γνωρίσω. Οι παιδικές θύμησεις του πατέρα μου, για τον συγχωριανό του, για ένα από τα 4-5 (επιφανή και μη) πρότυπα του, για τον συγγενή της διπλανής πόρτας ήταν πάμπολλες και η αξία τους ανεκτίμητη. Παιδιά όλοι τότε, στην Πεντάβρυσο Καστοριάς του μεσοπολέμου, κουβαλούσαν νωπές (μέσα από διηγήσεις, θρύλους και παραδόσεις) τις αναμνήσεις από το χωριό τους στον μαρτυρικό Πόντο, και συγκεκριμένα τον δυτικό Πόντο, τον Ελενόποντο. Νοικοκυραίοι εκεί για αιώνες οι παππούδες και οι πρόγονοι τους, βίωσαν με την οθωμανική/τουρκική σκλαβιά το έγκλημα, την καταπίεση, την αδικία, τον ραγιαδισμό, ακόμη και το ειδεχθές έγκλημα της Γενοκτονίας, για να οδηγηθούν πρόσφυγες στην πατρίδα τους όπως αποφάσισαν κάποιοι για αυτούς … χωρίς αυτούς … και επέβαλλαν μέσα από βαρύγδουπες Συνθήκες. Αναγκαστική «ανθρωπιστική τακτοποίηση» την θεώρησαν οι εμπνευστές και συνυπογράφοντες την, όπως βάφτισαν «ευλογημένο» τον ξενιτεμό κάποιοι κατοπινοί τους. Και μέσα από την φτώχεια, την ανέχεια, τον μετέπειτα παγκόσμιο πόλεμο αλλά και τον εθνοκτόνο εμφύλιο, άνθισαν κάποιες μορφές, μετέπειτα προσωπικότητες. Ήταν ένα ελπιδοφόρο μήνυμα ότι ακόμη και μέσα από τις στάχτες μπορεί να αναγεννηθεί η προοπτική, η αισιοδοξία, η ανάδειξη, η καταξίωση.
Προσωπικά γνώρισα τον Κ. Σημαιοφορίδη ως καθηγητή μου στο προαναφερόμενο ιδιωτικό γυμνάσιο. Ήταν λάτρης και άριστος γνώστης, χρήστης και χειριστής της αρχαίας και νέας ελληνικής γλώσσας με εξαιρετικά πλουσιότατο λεξιλόγιο. Ήταν δε και λάτρης του αρχαίου ελληνικού θεάτρου και άριστος γνώστης της ελληνικής ιστορίας, ειδικά των ιστορικών πτυχών του Μακεδονικού Αγώνα. Αντιδρούσε στη «στεγνή» μετάφραση των αρχαίων ελληνικών κειμένων και «απαιτούσε» ερμηνεία τους. Τον επισκέφθηκα 2-3 φορές στο διαμέρισμα του επί της οδού Γράμμου. Επρόκειτο στην κυριολεξία για εργαστήρι μάθησης. Η παρουσία εκατοντάδων (ίσως και χιλιάδων) βιβλίων ήταν επιβλητική.
Σύντομα τον απορρόφησε η πολιτική σκηνή. Αρχικά υπηρετώντας ως Δήμαρχος Καστοριάς την τοπική αυτοδιοίκηση και στη συνέχεια την κεντρική πολιτική σκηνή των Αθηνών, ως υψηλότατο στέλεχος στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας και στη συνέχεια ως βουλευτής και μέλος των κυβερνήσεων της. Τον «πολιτικό» Κ. Σημαιοφορίδης αδυνατώ να τον κρίνω. Είναι πολύ νωρίς και δεν είμαι ο κατάλληλος. Εξάλλου τα χρόνια της πολιτικής του σταδιοδρομίας, ανάδειξης και καταξίωσης, βρισκόμουν κάποιες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την πατρίδα.
Ας είναι αιωνία η μνήμη του. Ας τον θυμόμαστε όλοι με αγάπη και ας τιμούμε την μνήμη του με σεβασμό. Το δε μεράκι του για την διατήρηση, διδασκαλία και προβολή της ελληνικής γλώσσας, της ιστορίας και του πολιτισμού μας, ας εμπνεύσει όλους τους εκπαιδευτικούς και η αγάπη του για την Ελλάδα, συνυφασμένη με την αφοσίωση του να υπηρετεί το έθνος, ας βρει άξιους συνεχιστές.
Χαράλαμπος Βασιλειάδης
Διδάκτωρ Πολιτικός και Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός
Νέα Υόρκη
