Κάποτε οι νεαρές κοπέλες των πρόσφατων χρόνων μα και μεγαλύτερες γυναίκες, είχαν το κέντημα και το πλέξιμο στην καθημερινότητά τους, μια συνήθεια κληρονομημένη από τις προηγούμενες γενιές. Το ζήσαμε και μεις αυτό το κομμάτι και με το συμπάθειο κάποιες φορές βαρυγκομούσαμε. Τα περιοδικά με τα σινερομάντζα ήταν πειρασμός και μεις νοιαζόμασταν να διαβάσουμε κάτι από τις ζωές των άλλων, μ΄ ένα σκηνικό που η αγάπη ανάμεσα στα δύο φύλλα υπέφερε από εμπόδια, δυσκολίες και παρεξηγήσεις, έως ότου φανεί στα επόμενα περιοδικά η συνέχεια, και ο τρόπος που βοήθησε δύο ερωτευμένα πλάσματα να ξεπεράσουνε τη στενόμυαλη κοινωνία… ή να τους χωρίσει η κακία του κόσμου.
Με τον καιρό τα κεντήματα, τα πλεκτά εργόχειρα και οι δαντέλες σιγά σιγά αρχίσανε να βγαίνουν από το κάδρο των συνηθειών μας. ΄Ηλθαν πολλές αλλαγές … κι αρχίσανε τότε τα εργόχειρα να μην βγαίνουν από τα συρτάρια μας. Ως δείχνουν τα πράγματα από εδώ και στο εξής, θα είναι μόνον προς φύλαξην όλα αυτά που βγήκαν από τα χέρια ημών και υμών, που φανερώνανε πότε το σεβασμό προς την παράδοση, άλλοτε το μεράκι μα και το όνειρο πως θάχε μια σημαντική θέση στην προίκα των ελεύθερων κοριτσιών… Για εμάς που τα βιώσαμε, υπάρχει μια πολύ λεπτή φέτα νοσταλγίας, συνοδευόμενη από τις βελονιές με τα σταυρουδάκια, τις χρυσοκλωστές και κάποιες φορές τις πούλιες που τα στόλιζαν, με πολλές άλλες βελονιές, όπως η βυζαντινή , το πλακέ κτλ
Σίγουρα πέρασε πολλές φορές η σκέψη μας για την τύχη τους…
Θέλουμε δε θέλουμε πρέπει να το παραδεχτούμε πως είναι ανάγκη και χρέος να νοιαστούμε έγκαιρα, είμαστε η γενιά αυτή των γυναικών που θα αποφασίσει για τη σωτηρία τους πριν είναι αργά.
Ας μην εμπιστευτούμε τη ναφθαλίνη και τα μυρωδικά που υπάρχουν, μέσα στα κλειστά συρτάρια. Εμείς ως γνωστόν δεν θα ζήσουμε αιώνια, αυτά όμως μπορούν να έχουνε κι άλλο χρόνο ζωής μπροστά τους και να εκτίθενται μόνιμα σε ένα από τα αρχοντικά μας, διπλωμένα σε βιτρίνες , μέσα στο φως, και να «ζούν» χωρίς το σκοτάδι αποθηκευμένα, περιττά και περιφρονημένα…
Πάση θυσία χρειάζεται να τα φροντίσουμε, διότι σε κάθε σπιτικό υπάρχουν , αλλά όπως ξέρουμε η νέα γενιά δεν έχει χρόνο πια γι αυτά. Ο τρόπος ζωής έκανε μια στροφή, όπου ήλθαν πολλές αλλαγές… η καριέρα, οι σπουδές, αλλάξανε τις συνήθειες των νεώτερων μελών της ελληνικής κοινωνίας και όχι μόνον.
Τα χειροποίητα εργόχειρα μένουν άστρωτα και στα νέα έπιπλα – λες και είναι αταίριαστα – μπορεί να υπάρχει ένα τραπέζι από γυαλί ή ακριβό κρύσταλλο μ΄ ένα βάζο μόνο και χωρίς σεμέν, καρέ ή τραπεζομάνδηλο…
Στο πρόσφατο παρελθόν θυμόμαστε από τα συγγενικά μας πρόσωπα και τα σόγια, για την προετοιμασία της προίκας. Διέθεταν ένα ξεχωριστό δωμάτιο, ειδικά για να «δείξουνε» τα προικιά της κόρης που θα παντρεύονταν.
Εκεί φαίνονταν οι αξιοσύνες της γιαγιάς, της μητέρας, που είχαν αρχίσει να προετοιμάζουν την μικρή συλλογή εργοχείρων μαζί με τη βοήθεια των θειάδων και άλλων προσώπων «επι πληρωμή».
Τώρα όλα αυτά ή μέρος αυτών των εργοχείρων «παλεύουνε» σε μια εποχή που μοιάζουν σαν παρατημένα.
Αφού λοιπόν έκλεισε ο κύκλος ζωής τους ή κοντεύει, επειδή ολότελα δεν έσβησε κι ευτυχώς, ας κινηθούμε, να βρούμε το χώρο, όπου θα τους δοθεί μια δεύτερη ζωή, μια νέα πνοή, όλα αυτά τα δείγματα που βγήκανε από γυναικεία χέρια κι αποτελούν έργο και κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Εδώ πρέπει να πάρουν πρωτοβουλία οι γυναικείοι σύλλογοι, μαζί με τα πολιτιστικά σωματεία, για να φιλοξενηθούν δια παντός. Περισσότερο συγκινούν το γυναικείο κόσμο όλα αυτά, καθώς πολλές κεντήτρες ή πλέκτρες ξεχνιούνταν με το μέτρημα και συχνά ξήλωναν τα λάθη, συνεχίζοντας τη δουλειά αυτή, με προσοχή και συγκέντρωση , για να κεντηθεί σωστά, συνδυασμένο με την αρμονία των αποχρώσεων και τις κλωστές μουλινέ και ντεμισέ, εγγυημένες από πολύ παλιά στα καταστήματα νεωτερισμών.
Το ότι «ένας κούκος δε φέρνει την άνοιξη» το γνωρίζουμε. Εδώ χρειάζονται πολλές εθελόντριες «κούκοι» μόνο έτσι μπορούμε να προσμένουμε κάτι που να φέρει αποτέλεσμα.
Το καθισιό στον καναπέ απεδείχθη ζημιογόνο, κι ότι κι αν πει κανείς καθισμένος εκεί, κάνοντας λάικ, δεν ωφελεί.
΄Ισως να ειπωθεί ακόμη πως «εδώ καράβια καίγονται ψαρόβαρκες που πάτε».
Η προτεραιότητα όπως καταλαβαίνουμε αφορά τα σπουδαία της αρχαιότητας, τα αγάλματά μας, τα ελληνικά μάρμαρα, τους κίονες κι ας είναι πεσμένοι.
Μαζί με αυτά είναι τα βυζαντινά μας εκκλησάκια με την ιστορία τους, με τις αγιογραφίες που «μιλούσανε» στους αναλφάβητους του παλαιού κόσμου.
Ας μείνει η πρόταση αυτή για τα εργόχειρα, μαζί με τα άλλα σημαντικά κληρονομήματα στη λίστα των πολύτιμων θησαυρών της ιστορίας και της παράδοσης, το αξίζει…
Είναι δική μας ευθύνη και αποστολή, να τα σώσουμε, γιατί αν τ΄ αφήσουμε στην τύχη τους, είναι σαν να τα δίνουμε τροφή για τον σκόρο και τη λησμονιά… κι αν δεν τα σεβαστούμε, θα μας τίπτει…
Παρ΄ όλο που περνούμε δύσκολα, σε μια φορτισμένη και αρνητική περίοδο, χρειάζεται να το χωνέψουμε πως «είμαστε εις το εμείς κι όχι εις το εγώ…»
Παρά την απαξίωση των ιδεών και των οραμάτων (μοιάζει σαν νάπεσε σύννεφο βαρύ και κατάμαυρο) πάντα θα υπάρχει ελπίδα…
Μαρούλα Βέργου Γκαμπέση
