Διότι όταν είσαι μικρό παιδί, όλα αυτά τα γιορτινά διαλείμματα που απείχαν από την καθημερινότητα, μας χαρίζανε ένα σωρό από χαρές, που τα τωρινά παιδιά δεν γεύονται σχεδόν καθόλου.
΄Ηδη από το Σάββατο του Λαζάρου οι σχολικές τσάντες βρίσκονταν κάπου αφημένες και μείς τρέχαμε στη γειτονιά μας για θελήματα, μια να φέρουμε ζάχαρη ή αλεύρι, ή να πάμε στον Τσολάκη ή στον Ρουβά ν΄ αγοράσουμε ψιλά «φιλέ» για τα μαλλιά της μαμάς.
΄Ενας ξεσηκωμός τις μέρες εκείνες, ανάμεσα στην οδό ΄Αρτη, την Ερμού, την 11ης Νοεμβρίου μαζί με τα παζάρια και το Πανηγύρι της Μεγάλης Πέμπτης.
Μοσχοβολούσαν οι πασχαλιές, κι ο φούρνος της γειτονιάς φούρνιζε και ξεφούρνιζε το ζεστό ρεβυθένιο ψωμί και τα φουσκωτά τσουρέκια.
Καστοριά ανάμεσα σε Πασχαλιές του 1960- 1965
Τα λεωφορεία έφταναν από τα χωριά των Κορεστείων ως την πόλη. Ξεφόρτωναν τα αγαθά και τους χωρικούς κάτω από το σπίτι μας. Ξυπνούσαμε με τον αδελφό μου τον Κωστάκη έτσι κι αλλιώς με τις φωνές του κόσμου και τα ξεφωνητά που έφθαναν ως τ΄ αυτιά μας, από τα ζωντανά κοτόπουλα και τις μπέτσκες που παρήγγειλαν έγκαιρα οι νοικοκυραίοι της πόλης.
Οι απριλιάτικες ώρες ήταν μοναδικές, να μπαινοβγαίνεις σ΄ένα ανθρωπολόϊ που γύρευε κεριά, κόκκινη μπογιά χύμα για τ΄ αυγά, χαλβά και ελιές, κρεμμυδάκια για την μαγειρίτσα άνηθο και αυγά από τα χωριά μας.
Καστοριά,
Σ΄εκείνες τις εποχές…
΄Όταν είσαι παιδί καμαρώνεις σαν γύφτικο σκεπάρνι, καθώς τα ολοκαίνουρια παπούτσια και τα πέδιλα έχουν προτεραιότητα. ΄Ασπρα να πάρουμε για κόκκινα; Βάζαμε μια κουλπανιά και είχαμε την τελική απάντηση.
Ένα σωρό μπακάλικα υπήρχαν στους δρόμους της κάτω αγοράς με τα «εδώδιμα αποικιακά» και τα θελήματα που αφορούσαν τα σπιτικά μας. Δάλλας, Καρακάσης, Εκιτζόγλου, Χήτας, είχαν τα καλά των ημερών κι ο κόσμος μπαινόβγαινε να προμηθευτεί τα πασχαλιάτικα.
Ανάμεσα στα 1960 και 1965 βρισκόμασταν πολλά παιδιά της γειτονιάς μας στο σκηνικό αυτό, διανθισμένο με τις μυρωδιές της ΄Ανοιξης, τις πρώτες πεταλούδες, τις πρώτες λευκές μαργαρίτες που ανθίζανε στο πάρκο Βαν Φλητ τότε- Ειρήνης σήμερα.
Μεγάλη φούρια έπεφτε στις μοδίστρες της πόλης και στους ράφτες που τοίμαζαν ως τη Μεγάλη Τετάρτη τα ανδρικά κοστούμια. Ο ράφτης της γειτονιάς μας ήταν ο Γιώργος Ατζέμης από την Λιθιά. Είχε και ένα δυο τσιράκια- βοηθούς. ΄Εφυγε κάποτε στο Τορόντο αλλά εμείς τον θυμόμαστε.
Το ζαχαρτζίδικο του Τάνε με τα σοκολατοειδή του, το υαλοπωλείο του Δομουξή, το ποδηλατάδικο του λεγόμενου Καραγκιόζη, το υφασματοπωλείο Γεργίνη, ο Φάνης με τα παπούτσια του ήταν επι ποδός.
Στο βιβλίο «η κάτω αγορά» του Πάνου Τσολάκη (φωτογραφία) διαβάζουμε πολλά από τα καταστήματα που ο συμπολίτης μας καθηγητής του ΑΠΘ και ερευνητής διέσωσε τα μαγαζιά των τότε συμπολιτών μας… Κάνετε ένα δώρο στον εαυτό σας και θυμηθείτε πως ήσασταν κι εσείς εκεί…
Η οδός Ερμού αποτελεί εδώ και χρόνια πεζόδρομο και εκτός από τα μαγαζιά που αναφέραμε παραπάνω, στο δρόμο αυτό υπήρχαν κατά καιρούς τα υποδηματοποιεία των Ν. Πυροβέτση, Θ. Ντότση, Τρ. Τζημάκα, Γ. Μάρα, Λ. Μανέκα και Δ. Τηλαβερίδη, τα μαγαζιά νεωτερισμών και ψιλικών των αδελφών Μαρκόπουλου (Τσιολάκη), Κ. Κώττα και Π. Ρούβα, τα μαγαζιά ενδυμάτων των αδελφών Δημητριάδη, των Μ. Λυμπερόπουλου- Ι. Αναστασιάδη (Μοντέρνα γωνιά) καθώς και του Ν. Τσιτσώνη. Υπήρχαν ακόμη το φαρμακείο του Ν. Παπία, η αντιπροσωπεία τσιγάρων Ματσάγγου ,του Χρ. Μιχαήλ, το εργαστήριο υδραυλικών του Φ. Δόλλα και το χαλκουργείο του Γ. Τάτση, που ήταν από τους καλύτερους χαλκουργούς της Δυτικής Μακεδονίας. Δίπλα στο χαλκουργείο του Γ. Τάτση υπήρχε ένα στενό κατηφορικό δρομάκι που οδηγούσε στο σημερινό πάρκινγκ της πλατείας Βαν Φλητ, όπου βρισκόταν ένα μικρό κτίσμα με τα δημόσια ουρητήρια. Στην οδό Ερμού υπήρχαν επίσης οι ποτοποιϊες των Μ. Βασιλείου- Α. Ανδρώνη και Β. Νικίδη- Π. Τσολάκη.
Πολλές φορές οι δρόμοι αυτοί που ζήσαμε τις προπασχαλινές ετοιμασίες, μας ωθούν να περάσουμε πο κει, αλλά η διαφορά είναι ολοφάνερη… ΄Αλλα μαγαζιά, άλλοι ιδιοκτήτες, άλλη χρήση του χώρου , σαν να τα πήρε ο άνεμος… όλα αυτά που ξέραμε.
Γι αυτό λες καμιά φορά, καθώς περνάς από τα μέρη που ήσουνα παιδί και κάνεις μια σιωπηλή κουβέντα με τον εαυτό σου… και λες :Η γειτονιά μου δεν είναι η δική μου γειτονιά πια, τη θυμάμαι αλλιώτικη , απλή, με τα μικρά απέριττα μαγαζιά και τα σπιτικά που απλώνανε στα μπαλκόνια κάθε Μεγάλη Πέμπτη τα κόκκινα χαλάκια, τις νοικοκυρές που ψήνανε τη λαδερή σπανακόπιτα, δέχονταν τις κουμπαριές ή στέλνανε στους κουμπάρους το πεσκίρι , τη μαλάθα με τα κόκκινα αυγά , το ρεβυθένιο ψωμί ή το τσουρέκι που ήλθε στις συνήθειες μετά τις δύσκολες εποχές του μίσους και της απώλειας αγαπημένων προσώπων.
Τι χαρά είχαμε με τις λαμπάδες μας, το πολύ πολύ να είχαν χρυσή κορδέλα γύρω από το λευκό κερί. Μα και πόσες κάρτες με λαγουδάκια, αυγά ,πολύχρωμα ζωγραφισμένες και με πρασινάδες, έκαναν τα σπίτια μας χαρούμενα από τους συγγενείς που ζούσανε αλλού εντός Ελλάδας ή στο εξωτερικό.
Τα αυγά «πέρδικες» είχαν την πρώτη θέση στο τραπέζι του σαλονιού… σε άλλη πιατέλα τα άλλα που ήταν απλά και μόνον κόκκινα… και σπασμένα.
Από το βιβλίο της Ιφιγένειας Διδασκάλου διαβάζουμε για την Καστοριά της δικής της εποχής κατά τη δεκαετία του 1970.
Γε τ ΄απερασμένα
«Ου Θος να μας σχουρέσει. ΄Αμα δε φάμε μια μέρα κρέας σαν ψουφίμια γενουμέστε κι αίμα δε μας απουμνήσκει στα μάγουλα. Τι διάτανο, όλα αλλοιώτικα γίνκαν τώρα. Σάματι δεν είμεστε ημείς θαρρείς. Γιουρτή, καθημερινή του ίδιο τόχουμε. Που να καταλάβουμε γε ταύτο Πασχαλιά; Μόνε τα σπίτια μας τηρούμε ν΄ αφήνουμε τέτοιες μέρες και καϊπιωνουμέστε σε κανά χουριό, και χάνουμε την ησυχία μας και τη σειρά μας, έτσι μον και μόνε γε να ειπούμε, άμα μας ρουτήσουν: «Που πάαισέτε γυιέ μου ισείς γε τη Πασχαλιά;» Κι ας μετάνοιουσάμε χίλιες φουρές κι ας κοιμήθκαμε κακήν κακώς κι ας πάγουσάμε…
Αυτά που λέτε. Αμά τι να γένει; Την υγειά μας νάχουμε και ντίλμι δεν αστόησάμε τα καναγκιουρίσια τ΄ αντέτια ικείνα τα περασμένα, τα καλά τα χρόνια…
Κάμω τι κάμω γε τα περασμένα κάθουμε και σας σμπουριάζω. Γε τ΄ αυτό να με συμπαθάτε. Αστουχιούνται τέτοια χρόνια;»
